Kaos dönemlerinde düşünceler ve davranışlar da kaosa giriyor.
Olaylara biraz daha mesafeyi koruyarak olan biteni anlamaya çalışmak daha makul geliyor.
Bana göre olan bitenler şimdilik şunlar;
1- ABD, Afganistan' da yenilmedi argümanını dile getirenler var.
Farklı kesimler, kendi konum ve çıkarlarına göre veya işgal edilmiş zihin dünyasına göre böyle değerlendirmeler yapıyorlar düşüncesindeyim öncelikle.
ABD nin yenilip yenilmediğini söylemek için;
- Afganistan' da bulunma amaçlarına. Ve bu amaçlarına ulaşıp ulaşmadığına bakmalı
- Yenildi ise, yenilme durumunu sebeplerini değerlendirmek lazım. ( Yenilmesini gerektiren somut bir sebep dünden farklı olarak bulunmamaktadır. Örneğin Taliban' ın kazandığı zaferden çok, Biden yönetiminin geri çekilme kararı vardır ( Bunun da sebebpleri vardır). Trump da çekileceğini söylüyordu. Yani ABD devlet kararı görünüyor bu.
- Yenilmedi ama çekilme kararını daha büyük kazanım için yaptı ise ( Ki ben bu yönde değerlendiriyorum. ) o zaman yeni plan senaryolarına bakmak lazımdır.
Özellikle Haziran ayında yapılan Nato toplantısı ve açıklanan kararlarda ; Çin ana düşman, Rusya ikinci ana düşman olarak belirlendiği için 2030 a kadar yapılan programlara bu ana stratejik hedefler doğrultusunda bakmak gerekir.
Çin le savaş stratejisinde Afganistan' ın boşaltılmasının birkaç sebebi olabilir;
1- Çin sınır bölgesinde istikrarsızlık alanı bırakarak, Çin i meşgul etmek, istikrarını bozmak. ( Çin bunu gördü ve hemen Taliban' la anlaşma yaptı. Bu plan hedefi çökmüş görünüyor)
2- ABD, savaş dahil bütün güçleri ile açık savaşa girişmeyi planlıyor. Bu nedenle;
- Kriz bölgelerindeki güçlerini merkeze çekiyor
- Savaşa tek başına değil, karar mekanizmasını yenilediği ( Nato da tek başına karar verebilecek) Nato yu araç olarak kullanacak.
Şu anda henüz bilmediğimiz başka senaryolar da olabilir.
Bu değerlendirmeleri açıklanan verilere ve sahadaki somut delillere dayaranak yapıyorum.
....
2- ABD, arkasında kendi yönettiği Taliban' ı bırakarak çekildi. Bu senaryoyu dillendirenler Taliban' ın Çin' le yaptığı anlaşmayı görmediler galiba. Ve Taliban' ın 11 Eylül' den beridir ABD' ye karşı savaştığından haberleri yok galiba..Asıl merak ettiğim bu senaryoyu hangi psikoloji ile dile getiriyorlar! Abd evet sahte bayrak da taktırır, ama güncel konjonktürde böyle bir gereklilik yok. Neden yapsın?
.....
3- ABD-RUSYA anlaştı, tıpkı Suriye ' de olduğu gibi bölgesel anlaşmalarla hegemonyayı paylaşıyorlar.
Buna 2 sebeple ihtimal vermiyorum.
- Rusya' yı düşman hedef tahtasına koyan ABD, hem Ukrayna' da hem Suriye' de ve hem şimdi de Afganistan' da Rusya çıkarlarına dönük saldırı halindedir. Neden anlaşsın ki? Kime karşı?
- Suriye' de ABD ile Rusya anlaşmasından ziyade şartlar ve koşullara göre konumlanmalar vardır. Bölge çok aktörlü ve kaypak olduğu için hiç bir güç tam olarak egemen olamıyor.
...
4- Türkiye Afganistan' da kalacak ve bölgede etkin belirleyici güç olacak.
Bune söylemek ( kendimizi kandırmak istemiyorsak) henüz erken. Havaalanında bulunan askeri varlığımız sembolik ve sadece havaalanının güvenliğini sağlamak misyonunda. Bu görev de ABD ve Nato konsepti çerçevesinde. bazı arkadaşlar daha dün, Afgan hükümetinin Türkiye' yi davet edeceğini söylüyorlardı. Bugün Taliban ' ateslim edip kaçtılar!. Abd ve Nato nun çekildiği bir alanda Türkiye tek başına tutunamaz. Üstelik, Taliban topraklarında hiç bir yabancı güç ( Türkiye' de dahil) istemediğini ve Türkiye için 1 Eylül e kadar izin verdiği halde. Çekilmek makul bir seçenek gibi görünüyor.
Bazı çevreler de Türkiye' nin Taliban' la anlaşabileceğini falan söylemekte yazmaktalar. Bu bence mümkün değildir. Çünkü, ABD/Nato yanında sahada görev almış bir devletin yeni dönemde ülkede bulunmasını tabanlarına anlatamazlar diye düşünüyorum. Tek bir şartla. Afganistan topraklarında geleneksel bağlar ve ilişkilerle bizimle bağlı sosyal tabanla farklı ve yeni ilişkilerle belki yeni süreç geliştirilebilir, ama bunu başta Taliban yönetiminin de onaylaması lazım. Pazarlıklar sürüyor diye düşünüyorum.
....
5- En önemlisi, ABD nin tuzağını görerek Afganistan' la anlaşma yapan Çin, bölgede daha da güçlenmiştir. Bu gelişme sonrası Asya' da Rusya ile beraber daha da güçlü adımlar atacaklardır.
En büyük gelişme de Türki Cumhuriyetleri olabilir. Buralarda Türkiye' nin etkisi var ama daha çok ABD nin etkisi var diye düşünüyorum.. Burada peşpeşe domino taşları gibi düşmeler başlayabilir. Bunun da bize ister istemez yansımaları olacaktır. Bölgede Azerbaycan ve Pakistan' ın yaklaşımlarına da bakmak gerekecektir.
Her saat yeni durumlar oluştuğu için bundan sonraki değerlendirmeleri daha sonra yapacağım.
Bu arada; bu sabah Kabil Havaalanında ağırlıklı Cia elemanı 21.000 Afganlı nın askeri uçaklara binebilmek için çırpınması ve ABD askerlerinin bunları ateş ederek vurduğu görüntüleri işbirlikçi hainlerin ibretle izlediklerini düşünüyorum..
Umarız ders alırlar...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Yorumlarınız işin teşekkür ederim.